4822 SAYILI KANUNLA
DEĞİŞİK 4077 SAYILI
TÜKETİCİNİN
KORUNMASI HAKKINDA KANUN
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam,
Tanımlar
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun
amacı, kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını
koruyucu, aydınlatıcı, eğitici, zararlarını tazmin edici, çevresel
tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemleri almak ve tüketicilerin
kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların
oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları
düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun,
birinci maddede belirtilen amaçlarla mal ve hizmet piyasalarında tüketicinin
taraflardan birini oluşturduğu her türlü tüketici işlemini kapsar.
Tanımlar
Madde 3 - Bu Kanunun
uygulamasında;
a) Bakanlık: Sanayi
ve Ticaret Bakanlığını,
b) Bakan: Sanayi ve
Ticaret Bakanını,
c) Mal: Alış-verişe
konu olan taşınır eşyayı, konut ve tatil amaçlı taşınmaz malları ve elektronik
ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri gayri
maddi malları,
d) Hizmet: Bir ücret
veya menfaat karşılığında yapılan mal sağlama dışındaki her türlü faaliyeti,
e) Tüketici: Bir mal
veya hizmeti ticari veya mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan veya
yararlanan gerçek ya da tüzel kişiyi,
f) Satıcı: Kamu
tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri kapsamında
tüketiciye mal sunan gerçek veya tüzel kişileri,
g) Sağlayıcı: Kamu
tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri kapsamında
tüketiciye hizmet sunan gerçek veya tüzel kişileri,
h) Tüketici işlemi:
Mal veya hizmet piyasalarında tüketici ile satıcı-sağlayıcı arasında yapılan
her türlü hukuki işlemi,
ı) İmalatçı-Üretici:
Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan mal veya
hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarını
üretenler ile mal üzerine kendi ayırt edici işaretini, ticari markasını veya
unvanını koyarak satışa sunanları,
j) İthalatçı: Kamu
tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan mal veya
hizmetleri ya da bu mal veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarını
yurt dışından getirerek satışa sunan gerçek veya tüzel kişiyi,
k) Kredi veren:
Mevzuatları gereği tüketicilere nakit kredi vermeye yetkili olan banka, özel
finans kuruluşu ve finansman şirketlerini,
l) Reklam veren:
Ürettiği ya da pazarladığı malın/hizmetin tanıtımını yaptırmak, satışını
artırmak veya imajını yaratıp güçlendirmek amacıyla hazırlattığı, içinde
firmasının ya da mal/hizmet markasının yer aldığı reklamları yayınlatan,
dağıtan ya da başka yollarla sergileyen gerçek ya da tüzel kişiyi,
m) Reklamcı: Ticari
reklam ve il?nları reklam verenin
duyduğu ihtiyaç doğrultusunda hazırlayan ve reklam veren adına yayınlanmasına
aracılık eden ticari iletişim uzmanı gerçek ya da tüzel kişiyi,
n) Mecra kuruluşu:
Ticari reklam veya il?nı hedef kitleye
ulaştıran iletişim kanallarının ya da her türlü aracın sahibi, işleticisi veya
kiralayıcısı olan gerçek veya tüzel kişiyi,
o) Teknik düzenleme:
Bir ürünün ve hizmetin, ilgili idari hükümler de dahil olmak üzere,
özellikleri, işleme ve üretim yöntemleri, bunlarla ilgili terminoloji, sembol,
ambalajlama, işaretleme, etiketleme ve uygunluk değerlendirilmesi işlemleri
hususlarından biri veya birkaçını belirten ilgili Bakanlık tarafından Resmi
Gazetede yayımlanarak mecburi uygulamaya konulan standartlar dahil olmak üzere
uyulması zorunlu olan her türlü düzenlemeyi,
p) Tüketici
örgütleri: Tüketicinin korunması amacıyla kurulan dernek, vakıf veya bunların
üst kuruluşlarını, İfade eder.
İKİNCİ KISIM
Tüketicinin
Korunması ve Aydınlatılması
Ayıplı mal
Madde 4-
Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve il?nlarında yer alan
veya satıcı tarafından bildirilen veya standardında veya teknik düzenlemesinde
tespit edilen nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da
tahsis veya kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği
faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler
içeren mallar, ayıplı mal olarak kabul edilir.
Tüketici, malın
teslimi tarihinden itibaren otuz gün içerisinde ayıbı satıcıya bildirmekle
yükümlüdür. Tüketici bu durumda, bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme,
malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da
ücretsiz onarım isteme haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu
talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile
birlikte ayıplı malın neden olduğu ölüm ve/veya yaralanmaya yol açan ve/veya
kullanımdaki diğer mallarda zarara neden olan hallerde imalatçı-üreticiden tazminat
isteme hakkına da sahiptir.
İmalatçı-üretici,
satıcı, bayi, acente, ithalatçı ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına göre
kredi veren ayıplı maldan ve tüketicinin bu maddede yer alan seçimlik
haklarından dolayı müteselsilen sorumludur. Ayıplı malın neden olduğu zarardan
dolayı birden fazla kimse sorumlu olduğu takdirde bunlar müteselsilen
sorumludurlar. Satılan malın ayıplı olduğunun bilinmemesi bu sorumluluğu
ortadan kaldırmaz.
Bu madde ile ayıba
karşı sorumlu tutulanlar, ayıba karşı daha uzun bir süre ile sorumluluk
üstlenmemişlerse, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa
bile malın tüketiciye teslimi tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına
tabidir. Bu süre konut ve tatil amaçlı taşınmaz mallarda beş yıldır. Ayıplı
malın neden olduğu her türlü zararlardan dolayı yapılacak talepler ise üç
yıllık zamanaşımına tabidir. Bu talepler zarara sebep olan malın piyasaya
sürüldüğü günden başlayarak on yıl sonra ortadan kalkar. Ancak, satılan malın
ayıbı, tüketiciden satıcının ağır kusuru veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı
süresinden yararlanılamaz.
Ayıplı malın neden
olduğu zararlardan sorumluluğa ilişkin hükümler dışında, ayıplı olduğu
bilinerek satın alınan mallar hakkında yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Satışa sunulacak
ayıplı mal üzerine ya da ambalajına, imalatçı veya satıcı tarafından
tüketicinin kolaylıkla okuyabileceği şekilde "özürlüdür" ibaresini
içeren bir etiket konulması zorunludur. Yalnızca ayıplı mal satılan veya bir
kat ya da reyon gibi bir bölümü sürekli olarak ayıplı mal satışına, tüketicinin
bilebileceği şekilde tahsis edilmiş yerlerde bu etiketin konulma zorunluluğu
yoktur. Malın ayıplı olduğu hususu, tüketiciye verilen fatura, fiş veya satış
belgesi üzerinde gösterilir.
Güvenli olmayan
mallar, piyasaya özürlüdür etiketiyle dahi arz edilemez. Bu ürünlere, 4703
sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair
Kanun hükümleri uygulanır.
Bu hükümler, mal
satışına ilişkin her türlü tüketici işleminde de uygulanır.
Ayıplı hizmet
Madde 4/A- Sağlayıcı
tarafından bildirilen reklam ve il?nlarında veya
standardında veya teknik kuralında tespit edilen nitelik veya niteliği
etkileyen niceliğine aykırı olan ya da yararlanma amacı bakımından değerini
veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi,
hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren hizmetler, ayıplı hizmet olarak kabul
edilir.
Tüketici, hizmetin
ifa edildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde bu ayıbı sağlayıcıya
bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda, sözleşmeden dönme, hizmetin
yeniden görülmesi veya ayıp oranında bedel indirimi haklarına sahiptir.
Tüketicinin sözleşmeyi sona erdirmesi, durumun gereği olarak haklı
görülemiyorsa, bedelden indirim ile yetinilir. Tüketici, bu seçimlik
haklarından biri ile birlikte 4 üncü maddede belirtilen şartlar çerçevesinde
tazminat da isteyebilir. Sağlayıcı, tüketicinin seçtiği bu talebi yerine
getirmekle yükümlüdür.
Sağlayıcı, bayi,
acente ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına göre kredi veren, ayıplı hizmetten
ve ayıplı hizmetin neden olduğu her türlü zarardan ve tüketicinin bu maddede
yer alan seçimlik haklarından dolayı müteselsilen sorumludur. Sunulan hizmetin
ayıplı olduğunun bilinmemesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz.
Daha uzun bir süre
için garanti verilmemiş ise, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile ayıplı
hizmetten dolayı yapılacak talepler hizmetin ifasından itibaren iki yıllık
zamanaşımına tabidir. Ayıplı hizmetin neden olduğu her türlü zararlardan dolayı
yapılacak talepler ise üç yıllık zamanaşımına tabidir. Ancak, sunulan hizmetin
ayıbı, tüketiciden sağlayıcının ağır kusuru veya hile ile gizlenmişse
zamanaşımı süresinden yararlanılamaz.
Ayıplı hizmetin
neden olduğu zararlardan sorumluluğa ilişkin hükümler dışında, ayıplı olduğu
bilinerek edinilen hizmetler hakkında yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Bu hükümler, hizmet
sağlamaya ilişkin her türlü tüketici işleminde de uygulanır.
Satıştan kaçınma
Madde 5- Üzerinde
"numunedir" veya "satılık değildir" ibaresi bulunmayan bir
malın; ticar? bir kuruluşun
vitrininde, rafında veya açıkça görülebilir herhangi bir yerinde teşhir
edilmesi halinde satıcı bu malların satışından kaçınamaz.
Hizmet sağlamada da
haklı bir sebep olmaksızın kaçınılamaz.
Aksine bir teamül,
ticar? örf veya adet
yoksa, satıcı bir mal veya hizmetin satışını o mal veya hizmetin kendisi
tarafından belirlenen miktar, sayı veya ebat gibi koşullara ya da başka bir mal
veya hizmetin satın alınmasına bağlı kılamaz.
Diğer mal satışı ve
hizmet sağlama sözleşmelerinde de bu hüküm uygulanır.
Sözleşmelerdeki
haksız şartlar
Madde 6- Satıcı veya
sağlayıcının tüketiciyle müzakere etmeden, tek taraflı olarak sözleşmeye
koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde iyi niyet
kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan
sözleşme koşulları haksız şarttır.
Taraflardan birini
tüketicinin oluşturduğu her türlü sözleşmede yer alan haksız şartlar tüketici
için bağlayıcı değildir.
Eğer bir sözleşme
şartı önceden hazırlanmışsa ve özellikle standart sözleşmede yer alması
nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme şartının tüketiciyle
müzakere edilmediği kabul edilir.
Sözleşmenin bütün
olarak değerlendirilmesinden, standart sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu
sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının veya münferit bir hükmünün
müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmına bu maddenin uygulanmasını
engellemez.
Bir satıcı veya
sağlayıcı, bir standart şartın münferiden tartışıldığını ileri sürüyorsa, bunu
ispat yükü ona aittir.
6/A, 6/B, 6/C, 7, 9,
9/A, 10, 10/A ve 11/A maddelerinde yazılı olarak düzenlenmesi öngörülen
tüketici sözleşmeleri en az oniki punto ve koyu siyah harflerle düzenlenir ve
sözleşmede bulunması gereken şartlardan bir veya birkaçının bulunmaması
durumunda eksiklik sözleşmenin geçerliliğini etkilemez. Bu eksiklik satıcı veya
sağlayıcı tarafından derhal giderilir.
Bakanlık standart
sözleşmelerde yer alan haksız şartların tespit edilmesine ve bunların sözleşme
metninden çıkartılmasının sağlanmasına ilişkin usul ve esasları belirler.
Taksitle satış
Madde 6/A- Taksitle
satış, satım bedelinin en az iki taksitle ödendiği ve malın veya hizmetin
sözleşmenin düzenlendiği anda teslim veya ifa edildiği satım türüdür.
Taksitle satış
sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Sözleşmede bulunması gereken
asgari koşullar aşağıda gösterilmiştir:
a) Tüketicinin ve
satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adresleri ve varsa erişim bilgileri,
b) Malın veya
hizmetin Türk Lirası olarak vergiler dahil peşin satış fiyatı,
c) Vadeye göre faiz
ile birlikte ödenecek Türk Lirası olarak toplam satış fiyatı,
d) Faiz miktarı,
faizin hesaplandığı yıllık oran ve sözleşmede belirlenen faiz oranının yüzde
otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi oranı,
e) Peşinat tutarı,
f) Ödeme planı,
g) Borçlunun
temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları.
Satıcı veya
sağlayıcı, bu bilgilerin sözleşmede yer almasını sağlamak ve taraflar arasında
akdedilen sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye vermekle yükümlüdür. Sözleşmeden
ayrı olarak kıymetli evrak niteliğinde senet düzenlenecekse, bu senet, her bir
taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde ve sadece nama yazılı olarak
düzenlenir. Aksi takdirde, kambiyo senedi geçersizdir.
Taksitle satışlarda;
tüketici, borçlandığı toplam miktarı önceden ödeme hakkına sahiptir. Tüketici
aynı zamanda, bir taksit miktarından az olmamak şartıyla bir veya birden fazla
taksit ödemesinde bulunabilir. Her iki durumda da satıcı, ödenen miktara göre
gerekli faiz indirimini yapmakla yükümlüdür.
Satıcı veya
sağlayıcı, taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi halinde kalan borcun
tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak; ancak satıcının veya
sağlayıcının bütün edimlerini ifa etmiş olması durumunda ve tüketicinin
birbirini izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi ve ödenmeyen
taksit toplamının satış bedelinin en az onda biri olması halinde
kullanılabilir. Ancak satıcının veya sağlayıcının bu hakkını kullanabilmesi
için en az bir hafta süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması gerekir.
Sözleşme şartları
tüketici aleyhine hiçbir şekilde değiştirilemez.
Devre tatil
Madde 6/B- Devre
tatil sözleşmeleri, en az üç yıl süre için yapılan ve bu süre zarfında yıl
içinde, belirli veya belirlenebilecek ve bir haftadan az olmayacak bir dönem
için bir veya daha fazla sayıdaki taşınmazın kullanım hakkının devri ya da
devri taahhüdünü içeren ve bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunlu, yazılı
sözleşme ya da sözleşmeler grubudur.
Devre tatil
sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları Bakanlık belirler.
Paket tur
Madde 6/C- Paket tur
sözleşmeleri; ulaştırma, konaklama ve bunlara yardımcı sayılmayan diğer
turistik hizmetlerin en az ikisinin birlikte, her şeyin dahil olduğu fiyatla
satılan veya satış taahhüdü yapılan ve hizmeti yirmidört saatten uzun bir
süreyi kapsayan veya gecelik konaklamayı içeren ve bir nüshasının tüketiciye
verilmesi zorunlu, önceden düzenlenmiş yazılı sözleşmelerdir.
Paket tur
sözleşmelerine ilişkin usul ve esasları Bakanlık belirler.
Kampanyalı satış
Madde 7- Kampanyalı
satış, gazete, radyo, televizyon il?nı ve benzeri
yollarla tüketiciye duyurularak düzenlenen kampanyalara iştirakçi kabul
edilmesi ve malın veya hizmetin daha sonra teslim veya ifa edilmesi suretiyle
yapılan satımdır.
Kampanyalı satışlar
Bakanlığın izni ile yapılır. Bakanlık hangi tür satışların izne tabi olacağını,
ön ödeme, taksit miktarı, teslim süresi, üretici firma garantisi, yatırılacak
teminat ile kampanyalı satışlarda uyulması gereken usul ve esasları tespit
eder.
İlan ve taahhüt
edilen mal veya hizmetin teslimatının veya ifasının hiç ya da gereği gibi
yapılmaması durumunda, satıcı, sağlayıcı, bayi, acente, imalatçı-üretici,
ithalatçı ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına göre kredi veren müteselsilen
sorumludur.
Tüketici kampanyadan
ayrılmaya karar verdikten sonra kampanyayı düzenleyen, mal veya hizmetin
tüketiciye teslim tarihini geçmemek şartıyla tüketicinin o ana kadar ödediği
tüm bedeli ödemekle yükümlüdür.
Kampanyayı
düzenleyen, kampanyalı satışlarda düzenlenecek yazılı sözleşmede, 6/A
maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen bilgilere ek olarak "kampanya
bitiş tarihi" ve "mal veya hizmetin teslim veya yerine getirilme
tarih ve şekli"ne ilişkin bilgileri de içeren sözleşmenin bir nüshasını
tüketiciye vermek zorundadır.
Sözleşmede aksi
kararlaştırılmadıkça, ön ödeme tutarı, mal veya hizmetin satış bedelinin yüzde
kırkından fazla olamaz.
Kampanyalı
satışlarda malın teslim ya da hizmetin ifa süresi on iki ayı aşamaz. Konut ve
tatil amaçlı taşınmaz mallar için bu süre otuz aydır.
Tüketicinin ödemeye
ilişkin tüm edimlerini yerine getirmesi durumunda, malın teslimi ya da hizmetin
ifası, ödemenin bitimini takiben en geç bir ay içinde yapılmak zorundadır.
Kampanyalı taksitle
satışlarda 6/A maddesi hükümleri de uygulanır.
Kapıdan satış
Madde 8- Kapıdan
satış; işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında yapılan satımlardır.
Bakanlık, kapıdan
satış yapacaklarda aranılacak nitelikleri, bu Kanuna tabi olan ve olmayan
kapıdan satışları ve kapıdan satışlara ilişkin uygulama usul ve esaslarını
belirler.
Bu tür satışlarda;
tüketici, teslim aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde malı kabul etmekte
veya hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına girmeden
reddetmekte serbesttir. Hizmetlerin satımında ise bu süre, sözleşmenin
imzalandığı tarihten itibaren başlar. Bu süre dolmadan satıcı veya sağlayıcı,
kapıdan satış işlemine konu mal veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi
bir isim altında ödeme yapmasını veya borç altına sokan herhangi bir belge
vermesini isteyemez. Satıcı, cayma bildirimi kendisine ulaştığı andan itibaren
yirmi gün içerisinde malı geri almakla yükümlüdür.
Tüketici, malın
mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve bozulmalarından sorumlu
değildir.
Taksitle yapılan
kapıdan satışlarda 6/A maddesi, kampanyalı kapıdan satışlarda 7 nci madde hükümleri
ayrıca uygulanır.
Kapıdan satışlarda
satıcının ve sağlayıcının yükümlülüğü
Madde 9- Kapıdan
satış sözleşmelerinde, sözleşmede bulunması gereken diğer unsurlara ilave
olarak mal veya hizmetin nitelik ve niceliğine ilişkin açıklayıcı bilgiler, cayma
bildiriminin yapılacağı açık adres ve en az on altı punto ve koyu siyah
harflerle yazılmış aşağıdaki ibare yer almak zorundadır:
Tüketicinin hiçbir
hukuki ve cezai sorumluluk üstlenmeksizin ve hiçbir gerekçe göstermeksizin
teslim aldığı veya sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren yedi gün
içerisinde malı veya hizmeti reddederek sözleşmeden cayma hakkının var olduğunu
ve cayma bildiriminin satıcı/sağlayıcıya ulaşması tarihinden itibaren malı geri
almayı taahhüt ederiz.
Tüketici, sahip
olduğu haklarının da yazılı bulunduğu sözleşmeyi imzalar ve kendi el yazısı ile
tarihini yazar. Satıcı veya sağlayıcı, bu bilgilerin sözleşmede yer almasını
sağlamak ve taraflar arasında akdedilen sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye
vermekle yükümlüdür.
Bu madde hükümlerine
göre düzenlenmiş bir sözleşmenin ve malın tüketiciye teslim edildiğini ispat
satıcıya veya sağlayıcıya aittir. Aksi takdirde, tüketici cayma hakkını
kullanmak için yedi günlük süre ile bağlı değildir.
Mesafeli sözleşmeler
Madde 9/A- Mesafeli sözleşmeler;
yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları
kullanılarak ve tüketicilerle karşı karşıya gelinmeksizin yapılan ve malın veya
hizmetin tüketiciye anında veya sonradan teslimi veya ifası kararlaştırılan
sözleşmelerdir.
Mesafeli satış
sözleşmesinin akdinden önce, ayrıntıları Bakanlıkça çıkarılacak tebliğle
belirlenecek bilgilerin tüketiciye verilmesi zorunludur. Tüketici, bu bilgileri
edindiğini yazılı olarak teyit etmedikçe sözleşme akdedilemez. Elektronik
ortamda yapılan sözleşmelerde teyid işlemi, yine elektronik ortamda yapılır.
Satıcı ve sağlayıcı,
tüketicinin siparişi kendisine ulaştığı andan itibaren otuz gün içerisinde
edimini yerine getirir. Bu süre, tüketiciye daha önceden yazılı olarak
bildirilmek koşuluyla en fazla on gün uzatılabilir.
Satıcı veya
sağlayıcı elektronik ortamda tüketiciye teslim edilen gayri madd? malların veya
sunulan hizmetlerin teslimatının ayıpsız olarak yapıldığını ispatla yükümlüdür.
Cayma hakkı
süresince sözleşmeye konu olan mal veya hizmet karşılığında tüketiciden
herhangi bir isim altında ödeme yapmasının veya borç altına sokan herhangi bir
belge vermesinin istenemeyeceğine ilişkin hükümler dışında kapıdan satışlara
ilişkin hükümler mesafeli sözleşmelere de uygulanır.
Satıcı veya sağlayıcı
cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on gün içinde almış
olduğu bedeli, kıymetli evrakı ve tüketiciyi bu hukuk? işlemden dolayı
borç altına sokan her türlü belgeyi iade etmek ve yirmi gün içerisinde de malı
geri almakla yükümlüdür.
Tüketici kredisi
Madde 10- Tüketici
kredisi, tüketicilerin bir mal veya hizmet edinmek amacıyla kredi verenden
nakit olarak aldıkları kredidir. Tüketici kredisi sözleşmesinin yazılı olarak
yapılması ve bu sözleşmenin bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunludur.
Taraflar arasında akdedilen sözleşmede öngörülen kredi şartları, sözleşme
süresi içerisinde tüketici aleyhine değiştirilemez.
Sözleşmede;
a) Tüketici kredisi
tutarı,
b) Faiz ve diğer
unsurlarla birlikte toplam borç tutarı,
c) Faizin
hesaplandığı yıllık oran,
d) Ödeme tarihleri,
anapara, faiz, fon ve diğer masrafların ayrı ayrı belirtildiği ödeme planı,
e) İstenecek
teminatlar,
f) Akdi faiz
oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi oranı,
g) Borçlunun
temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları,
h) Kredinin
vadesinden önce kapatılmasına ilişkin şartlar,
ı) Kredinin yabancı
para birimi cinsinden kullandırılması durumunda, geri ödemeye ilişkin
taksitlerin ve toplam kredi tutarının hesaplanmasında, hangi tarihteki kurun
dikkate alınacağına ilişkin şartlar,
yer alır.
Kredi veren,
taksitlerden birinin veya birkaçının ödenmemesi halinde kalan borcun tümünün
ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak; ancak kredi verenin bütün
edimlerini ifa etmiş olması durumunda ve tüketicinin birbirini izleyen en az
iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi halinde kullanılabilir. Ancak kredi
verenin bu hakkını kullanabilmesi için en az bir hafta süre vererek muacceliyet
uyarısında bulunması gerekir. Tüketici kredisinin teminatı olarak şahsi teminat
verildiği hallerde, kredi veren, asıl borçluya başvurmadan, kefilden borcun
ifasını isteyemez.
Tüketici, kredi
verene borçlandığı toplam miktarı önceden ödeyebileceği gibi aynı zamanda
vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit ödemesinde de bulunabilir. Her iki
durumda da kredi veren, ödenen miktara göre gerekli faiz ve komisyon indirimini
yapmakla yükümlüdür. Bakanlık ödenen miktara göre gerekli faiz ve komisyon
indiriminin ne oranda yapılacağının usul ve esaslarını belirler.
Kredi verenin,
tüketici kredisini, belirli marka bir mal veya hizmet satın alınması ya da
belirli bir satıcı veya sağlayıcı ile yapılacak satış sözleşmesi şartı ile
vermesi durumunda satılan malın veya hizmetin hiç ya da zamanında teslim veya
ifa edilmemesi halinde kredi veren tüketiciye karşı satıcı veya sağlayıcı ile
birlikte müteselsilen sorumlu olur.
Kredi verenin
ödemeleri bir kıymetli evraka bağlaması ya da krediyi kıymetli evrak kabul
etmek suretiyle teminat altına alması yasaktır. Bu yasağa rağmen tüketiciden
bir kıymetli evrak alınacak olursa, tüketici bu kıymetli evrakı kredi verenden
geri istemek hakkına sahiptir. Ayrıca, kredi veren kıymetli evrakın ciro
edilmesi sebebiyle tüketicinin uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür.
Kredi kartları
Madde 10/A- Kredi
kartı ile mal veya hizmet alımı sonucu nakdi krediye dönüşen veya kredi kartı
ile nakit çekim suretiyle kullanılan krediler de 10 uncu madde hükümlerine
tabidir. Ancak, bu tür krediler hakkında 10 uncu maddenin ikinci fıkrasının
(a), (b), (h) ve (ı) bentleri ile dördüncü fıkra hükmü uygulanmaz.
Kredi veren
tarafından tüketiciye gönderilen dönemsel hesap özetleri, 10 uncu maddenin
ikinci fıkrasının (d) bendinde öngörülen ödeme planı hükmündedir. Dönemsel
hesap özetinde yer alan asgari ödeme tutarının vadesinde ödenmemesi halinde;
tüketici, 10 uncu maddenin (f) bendinde yer alan gecikme faizi dışında herhangi
bir isim altında yükümlülük altına sokulamaz.
Kredi veren faiz
artırımını otuz gün önceden tüketiciye bildirmek zorundadır. Kredi veren
tarafından artırılan faiz oranı geriye dönük olarak uygulanamaz. Tüketici
bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde tüm borcu ödeyip kredi
kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından etkilenmez.
Mal veya hizmetin
kredi kartı ile satın alındığı durumlarda, satıcı veya sağlayıcı, tüketiciden
komisyon veya benzeri bir isim altında ilave ödemede bulunmasını isteyemez.
Süreli yayınlar
Madde 11- Süreli
yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne amaç ve şekilde olursa olsun, bilet,
kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve benzeri yollarla süreli yayın dışında
ikinci bir ürün ve/veya hizmetin verilmesinin taahhüt edildiği durumlarda;
kitap, dergi, ansiklopedi, afiş, bayrak, poster, sözlü veya görüntülü manyetik
bant veya optik disk gibi süreli yayıncılık amaçlarına aykırı olmayan kültürel
ürünler dışında hiçbir mal ya da hizmetin taahhüdü ve dağıtımı yapılamaz. Bu
amaçla kampanya düzenlenmesi halinde, kampanya süresi altmış günü geçemez.
Kampanya konusu mal veya hizmet bedelinin bir bölümünün tüketici tarafından
karşılanması istenemez.
Süreli yayın
kuruluşu, kampanyaya ait reklam ve il?nlarında, kampanya
konusu mal veya hizmetin Türkiye genelinde teslim ve ifa tarihlerine ilişkin
programını il?n etmek ve kampanya
konusu mal veya hizmetin teslim ve ifasını, kampanyanın bitiminden itibaren
otuz gün içinde yerine getirmek zorundadır.
Kampanya süresince,
süreli yayının satış fiyatı, ikinci ürün olarak verilmesi taahhüt edilen mal
veya hizmetin yol açtığı maliyet artışı nedeniyle artırılamaz. Kampanya konusu
mal veya hizmet taahhüdü ve dağıtımı bölünerek yapılamayacağı gibi, bu mal veya
hizmetin ayrılmaz ya da tamamlayıcı parçaları da ayrı bir kampanya konusu
haline getirilemez. Bu Kanunun uygulamasında, ikinci ürün olarak verilmesi
taahhüt edilen her bir mal veya hizmete ilişkin işlemler bağımsız bir kampanya
olarak kabul edilir.
Süreli yayın
kuruluşları tarafından düzenlenmeyen, ancak süreli yayınla doğrudan veya
dolaylı irtibatlandırılan kampanyalar da bu hükümlere tabidir.
Abonelik
sözleşmeleri
Madde 11/A- Her
türlü abonelik sözleşmelerine taraf olan tüketiciler, isteklerini satıcıya
yazılı olarak bildirmek kaydıyla aboneliklerine tek taraflı son verebilirler.
Satıcı tüketicinin
aboneliğe son verme isteğini, yazılı bildirimin kendisine ulaştığı tarihten
itibaren en geç yedi gün içinde yerine getirmekle yükümlüdür.
Süreli yayın
aboneliğine son verme isteği ise; yazılı bildirimin satıcıya ulaştığı tarihten
itibaren günlük yayınlarda onbeş gün, haftalık yayınlarda bir ay, aylık
yayınlarda üç ay sonra yürürlüğe girer. Daha uzun süreli yayınlarda ise,
bildirimden sonraki ilk yayını müteakiben yürürlüğe konulur.
Satıcı, abone
ücretinin geri kalan kısmını hiçbir kesinti yapmaksızın onbeş gün içinde iade
etmekle yükümlüdür.
Fiyat etiketi
Madde 12- Perakende
satışa arz edilen malların veya ambalajlarının yahut kaplarının üzerine
kolaylıkla görülebilir, okunabilir şekilde o malla ilgili tüm vergiler dahil
fiyat, üretim yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket konulması, etiket
konulması mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan listelerin
görülebilecek şekilde uygun yerlere asılması zorunludur.
Hizmetlerin tarife
ve fiyatlarını gösteren listeler de birinci fıkraya göre düzenlenerek asılır.
Etiket, fiyat ve
tarife listelerinde belirtilen fiyat ile kasa fiyatı arasında fark olması
durumunda tüketici lehine olan fiyat üzerinden satış yapılır.
Fiyatı; Bakanlar
Kurulu, kamu kurum ve kuruluşları veya kamu kurumu niteliğinde meslek
kuruluşları tarafından belirlenen mal veya hizmetlerin, belirlenen bu fiyatın
üzerinde bir fiyatla satışa sunulması yasaktır.
Bakanlık, etiket ve
tarife listelerinin şeklini, içeriğini, usul ve esaslarını bir yönetmelikle
düzenler. Bakanlık ve belediyeler, bu madde hükümlerinin uygulanması ve
izlenmesine ilişkin işleri yürütmekle ayrı ayrı görevlidirler.
Garanti belgesi
Madde 13- İmalatçı
veya ithalatçılar ithal ettikleri veya ürettikleri sanayi malları için
Bakanlıkça onaylı garanti belgesi düzenlemek zorundadır. Mala ilişkin faturanın
tarih ve sayısını içeren garanti belgesinin tekemmül ettirilerek tüketiciye
verilmesi sorumluluğu satıcı, bayi veya acenteye aittir. Garanti süresi malın
teslim tarihinden itibaren başlar ve asgari iki yıldır. Ancak, özelliği
nedeniyle bazı malların garanti şartları, Bakanlıkça başka bir ölçü birimi ile
belirlenebilir.
Satıcı; garanti belgesi
kapsamındaki malların, garanti süresi içerisinde arızalanması halinde malı
işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli ya da başka herhangi bir ad altında
hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile yükümlüdür.
Tüketici onarım
hakkını kullanmışsa, garanti süresi içerisinde sık arızalanması nedeniyle
maldan yararlanamamanın süreklilik arz etmesi veya tamiri için gereken azami
sürenin aşılması veya tamirinin mümkün bulunmadığının anlaşılması hallerinde, 4
üncü maddede yer alan diğer seçimlik haklarını kullanabilir. Satıcı bu talebi
reddedemez. Tüketicinin bu talebinin yerine getirilmemesi durumunda satıcı,
bayi, acente, imalatçı-üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur.
Tüketicinin malı
kullanım kılavuzunda yer alan hususlara aykırı kullanmasından kaynaklanan
arızalar, iki ve üçüncü fıkra hükümleri kapsamı dışındadır.
Bakanlık, hangi
sanayi mallarının garanti belgesi ile satılmak zorunda bulunduğunu ve bu
malların arızalarının tamiri için gereken azami süreleri Türk Standartları
Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve il?nla görevlidir.
Tanıtma ve kullanma
kılavuzu
Madde 14- Yurt
içinde üretilen veya ithal edilen sanayi mallarının tanıtım, kullanım, bakım ve
basit onarımına ilişkin Türkçe kılavuzla ve gerektiğinde uluslararası sembol ve
işaretleri kapsayan etiketle satılması zorunludur.
Bakanlık, sanayi
mallarından hangilerinin tanıtma ve kullanım kılavuzu ve etiket ile satılmak
zorunda bulunduğunu ve bunlarda bulunması gereken asgari unsurları Türk
Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve il?nla görevlidir.
Satış sonrası
hizmetler
Madde 15- İmalatçı
veya ithalatçılar, sattıkları, ürettikleri veya ithal ettikleri sanayi malları
için o malın Bakanlıkça tespit ve il?n edilen kullanım
ömrü süresince, yeterli teknik personel ve yedek parça stoku bulundurmak
suretiyle bakım ve onarım hizmetlerini sunmak zorundadırlar.
İmalatçı veya
ithalatçıların bulundurmaları gereken yedek parça stok miktarı Bakanlıkça
belirlenir.
İthalatçının
herhangi bir şekilde ticari faaliyetinin sona ermesi halinde, kullanım ömrü
süresince bakım ve onarım hizmetlerini, o malın yeni ithalatçısı sunmak
zorundadır.
Bakanlık, hangi
mallar için servis istasyonları kurulmasının zorunlu olduğu ile servis
istasyonlarının kuruluş ve işleyişine dair usul ve esasları Türk Standartları
Enstitüsünün görüşünü alarak tespit ve il?nla görevlidir.
Garanti belgesiyle
satılmak zorunda olan bir sanayi malının garanti süresi sonrasında arızalanması
durumunda, o malın Bakanlıkça belirlenen azami tamir süresi içerisinde onarımı
zorunludur.
Ticari reklam ve
ilanlar
Madde 16- Ticari
reklam ve il?nların kanunlara, Reklam
Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına
uygun, dürüst ve doğru olmaları esastır.
Tüketiciyi aldatıcı,
yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici,
tüketicinin can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, şiddet hareketlerini ve
suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları
ve özürlüleri istismar edici reklam ve il?nlar ve örtülü
reklam yapılamaz.
Aynı ihtiyaçları
karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal ve hizmetlerin karşılaştırmalı
reklamları yapılabilir.
Reklam veren, ticari
reklam veya il?nda yer alan somut
iddiaları ispatla yükümlüdür.
Reklam verenler,
reklamcılar ve mecra kuruluşları bu madde hükümlerine uymakla yükümlüdürler.
Reklam kurulu
Madde 17-Ticari
reklam ve il?nlarda uyulması
gereken ilkeleri belirlemek, bu ilkeler çerçevesinde ticari reklam ve il?nları incelemek ve
inceleme sonucuna göre, 16 ncı madde hükümlerine aykırı reklam ve il?nları üç aya kadar
tedbiren durdurma ve/veya durdurma ve/veya aynı yöntemle düzeltme ve/veya para
cezası verme hususlarında görevli bir Reklam Kurulu oluşturulur. Reklam Kurulu
kararları Bakanlıkça uygulanır.
Reklam Kurulu,
ticari reklam ve il?nlarda uyulması
gereken ilkeleri belirlemede; ülke koşullarının yanı sıra, reklamcılık alanında
evrensel kabul görmüş tanım ve kuralları da dikkate alır.
Başkanlığı, Bakanın
görevlendireceği ilgili Genel Müdür tarafından yürütülen Reklam Kurulu;
a) Bakanlıkça ilgili
Genel Müdür Yardımcıları arasından görevlendirilecek bir üye,
b) Adalet
Bakanlığınca, bu Bakanlıkta idari görevlerde çalışan hakimler arasından
görevlendirilecek bir üye,
c) Türkiye
Radyo-Televizyon Kurumunca görevlendirilecek reklam konusunda uzman bir üye,
d) Yükseköğretim
Kurulunun reklamcılık alanında uzman üniversite öğretim elemanları arasından
seçeceği bir üye,
e) Türk Tabibleri
Birliği Merkez Konseyinin görevlendireceği doktor bir üye,
f) Türkiye Barolar
Birliğinin görevlendireceği avukat bir üye,
g) Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliğinin değişik sektörlerden görevlendireceği dört üye,
h) Türkiye?deki tüm gazeteciler
derneklerinin kendi aralarından seçeceği bir üye,
i) Reklamcılar
derneklerinin veya varsa üst kuruluşlarının seçeceği bir üye,
j) Tüketici
Konseyinin Konseye katılan tüketici örgütü temsilcileri arasından seçeceği veya
üst örgütlerinin görevlendireceği bir üye,
k) Türkiye Ziraat
Odaları Birliğinin görevlendireceği bir üye,
l) Türkiye Esnaf ve
Sanatkarlar Konfederasyonunun görevlendireceği bir üye,
m) Türk Standartları
Enstitüsünden bir üye,
n) Diyanet İşleri
Başkanlığından bir üye,
o) Türk Mühendis ve
Mimar Odaları Birliğinden bir üye,
p) İşçi sendikaları
konfederasyonlarından bir üye,
r) Memur sendikaları
konfederasyonlarından bir üye,
s) Türkiye Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğinin
görevlendireceği bir üye,
t) Ankara, İstanbul
ve İzmir Büyükşehir Belediyelerinin kendi aralarından seçeceği bir üye,
u) Türk Eczacılar
Birliğinden bir üye,
v) Türk Diş
Hekimleri Birliğinden bir üye,
olmak üzere yirmibeş
üyeden oluşur.
Kurul üyelerinin
görev süreleri üç yıldır. Süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir veya
seçilebilir. Üyelikler herhangi bir sebeple boşaldığı takdirde boşalan yerlere
üçüncü fıkra esasları dahilinde bir ay içerisinde görevlendirme veya seçim
yapılır.
Kurul en az ayda bir
defa veya ihtiyaç duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine toplanır.
Kurul, Başkan dahil
en az ondört üyenin hazır bulunması ile toplanır ve toplantıya katılanların
çoğunluğu ile karar verir.
Kurul, gerekli görülen
hallerde sürekli ve geçici olarak görev yapmak üzere özel ihtisas komisyonları
kurabilir. Kurulun bu komisyonlarda görev yapmasını uygun göreceği kamu
personeli, ilgili kamu kuruluşlarınca görevlendirilir.
Kurul üyeleri ile
özel ihtisas komisyonu üyelerinden kamu görevlisi olanlara verilecek huzur
hakkı ile kamu görevlisi olmayan kurul üyelerine ödenecek huzur ücreti Maliye
Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Kurulun sekretarya
hizmetleri Bakanlık tarafından yerine getirilir.
Reklam Kurulu
kararları, tüketicilerin bilgilendirilmesi, aydınlatılması ve ekonomik
çıkarlarının korunması amacıyla Reklam Kurulu Başkanlığınca açıklanır.
Reklam Kurulunun
görevleri, kuruluş, çalışma usul ve esasları ile sekretarya hizmetlerinin ne
suretle yerine getirileceği Bakanlık tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle
belirlenir.
Tehlikeli mal ve
hizmetler
Madde 18-
Tüketicinin kullanımına sunulan mal ve hizmetlerin kişi beden ve ruh sağlığı
ile çevreye zararlı veya tehlikeli olabilmesi durumunda, bu malların emniyetle
kullanılabilmesi için üzerine veya ekli kullanım kılavuzlarına, bu durumla
ilgili açıklayıcı bilgi ve uyarılar, açıkça görülecek ve okunacak şekilde
konulur veya yazılır.
Bakanlık, hangi mal
veya hizmetlerin açıklayıcı bilgi ve uyarıları taşıması gerektiğini ve bu bilgi
ve uyarıların şeklini ve yerini ilgili bakanlık ve diğer kuruluşlarla birlikte
tespit ve il?nla görevlidir.
Mal ve
Madde 19- Tüketiciye
sunulan mal ve hizmetler; ilgili bakanlıklar tarafından Resmi Gazetede
yayımlanarak mecburi uygulamaya konulan standartlar dahil olmak üzere uyulması
zorunlu olan teknik düzenlemeye uygun olmalıdır.
İlgili bakanlıklar,
bu esaslara göre denetim yapmak veya yaptırmakla görevlidir. Mal ve hizmet
denetimine ilişkin usul ve esaslar her bir ilgili bakanlıkça ayrı ayrı tespit
ve il?n edilir.
Tüketicinin
eğitilmesi
Madde 20-
Tüketicinin eğitilmesi konusunda örgün ve yaygın eğitim kurumlarının ders
programlarına, Mill? Eğitim Bakanlığınca
gerekli ilaveler yapılır.
Tüketicinin
eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi için radyo ve televizyonlarda programlar
düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar, Tüketici Konseyinin önerisi ile
Bakanlıkça tespit ve il?n olunur.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Tüketici Kuruluşları
Tüketici konseyi
Madde 21-
Tüketicinin sorunlarının, ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korunmasına ilişkin
gerekli tedbirleri araştırmak, sorunların evrensel tüketici hakları
doğrultusunda çözülmesi için alınacak tedbirlerle, bu Kanunun uygulanmasına
yönelik tedbirlere dair görüşleri, ilgili mercilerce öncelikle ele alınmak
üzere iletmek amacıyla, Bakanlığın koordinatörlüğünde bir "Tüketici
Konseyi" kurulur.
Tüketici Konseyi,
Bakanın veya görevlendireceği bir Bakanlık görevlisinin başkanlığında, Adalet,
İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Sağlık, Ulaştırma, Tarım ve Köyişleri, Sanayi
ve Ticaret, Turizm ve Çevre bakanlıkları ile Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Türk Patent
Enstitüsü Başkanlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, Türk Standartları
Enstitüsü Başkanlığı, Rekabet Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Enerji
Piyasası Düzenleme Kurumu, Telekomünikasyon Kurumu, Türk Akreditasyon Kurumu,
Milli Prodüktivite Merkezi, Diyanet İşleri Başkanlığı, büyük şehir
belediyeleri, il belediyelerini temsilen Türk Belediyeler Birliği, işçi
sendikaları konfederasyonları, memur sendikaları konfederasyonları,Türkiye
İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği,
Yükseköğretim Kurulu, Türkiye Barolar Birliği, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği, Türk Mühendis ve Mimar
Odaları Birliği, Türk Eczacılar Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türk
Dişhekimleri Birliği, Türk Veteriner Hekimleri Birliği, Türkiye Esnaf ve
Sanatkarları Konfederasyonu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye
Bankalar Birliği, Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği, Türkiye Otelciler
Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Tüketim Kooperatifleri Merkez Birliği,
Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı ve tüketici örgütleri temsilcilerinden oluşur.
Tüketici Konseyini
oluşturan kurum ve kuruluşların temsilcilerinin sayı ve nitelikleri ile
Tüketici Konseyine katılabilmek için tüketici örgütlerinin sahip olmaları
gereken asgari üye sayısı ve bu örgütlerin Tüketici Konseyine gönderecekleri
temsilci sayısı Bakanlıkça belirlenir. Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarından
gelen temsilcilerin sayısı, hiçbir şekilde Tüketici Konseyinin toplam üye
sayısının yüzde ellisinden fazla olamaz. Tüketici Konseyi yılda en az bir kez
toplanır.
Tüketici Konseyinin
çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir
yönetmelikle düzenlenir.
Tüketici sorunları
hakem heyeti
Madde 22- Bakanlık,
il ve ilçe merkezlerinde, bu Kanunun uygulamasından doğan uyuşmazlıklara çözüm
bulmak amacıyla en az bir tüketici sorunları hakem heyeti oluşturmakla
görevlidir.
Başkanlığı Sanayi ve
Ticaret İl Müdürü veya görevlendireceği bir memur tarafından yürütülen tüketici
sorunları hakem heyeti; belediye başkanının konunun uzmanı belediye personeli
arasından görevlendireceği bir üye, baronun mensupları arasından
görevlendireceği bir üye, ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkar
odalarının görevlendireceği bir üye ve tüketici örgütlerinin seçecekleri bir
üye olmak üzere başkan dahil beş üyeden oluşur. Ticaret ve sanayi odası ya da
ayrı ayrı kurulduğu yerlerde ticaret odası ile esnaf ve sanatkar odalarının
görevlendireceği üye, uyuşmazlığın satıcı tarafını oluşturan kişinin tacir veya
esnaf ve sanatkar olup olmamasına göre ilgili odaca görevlendirilir.
Bakanlık taşra
teşkilatının bulunmadığı il ve ilçelerde tüketici sorunları hakem heyetinin
başkanlığı en büyük mülki amir ya da görevlendireceği bir memur tarafından
yürütülür. Tüketici örgütü olmayan yerlerde tüketiciler, tüketim kooperatifleri
tarafından temsil edilir. Tüketici sorunları hakem heyetinin oluşumunun
sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler, belediye meclislerince re`sen
doldurulur.
Tüketici sorunları
hakem heyetlerinde heyetin çalışmalarına ve kararlarına esas olacak dosyaları
hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmak üzere en az bir raportör
görevlendirilir.
Değeri beşyüz milyon
liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerine
başvuru zorunludur. Bu uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar tarafları
bağlar. Bu kararlar İcra ve İflas Kanununun ilamların yerine getirilmesi
hakkındaki hükümlerine göre yerine getirilir. Taraflar bu kararlara karşı onbeş
gün içinde tüketici mahkemesine itiraz edebilirler. İtiraz, tüketici sorunları
hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla
hakim, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla
durdurabilir. Tüketici sorunları hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz
üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir.
Değeri beşyüz milyon
lira ve üstündeki uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerinin
verecekleri kararlar, tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir.
Kararların bağlayıcı veya delil olacağına ilişkin parasal sınırlar her yılın
Ekim ayı sonunda Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları
Endeksinde meydana gelen yıllık ortalama fiyat artışı oranında artar. Bu durum,
Bakanlıkça her yıl Aralık ayı içinde Resmi Gazetede il?n edilir.
25 inci maddede
cezai yaptırıma bağlanmış hususlar dışındaki tüm uyuşmazlıklar, tüketici
sorunları hakem heyetlerinin görev ve yetkileri kapsamındadır.
Tüketici Sorunları
Hakem Heyetleri Başkan ve üyeleri ile raportörlere verilen huzur hakkı veya
huzur ücretinin ödenmesine ilişkin esas ve usuller, bir ayda ödenecek tutar
2000 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak
miktarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Tüketici sorunları
hakem heyetlerinin kurulması, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar
Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikte düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Yargılama ve Cezaya
İlişkin Hükümler
Tüketici mahkemeleri
Madde 23- Bu Kanunun
uygulanmasıyla ilgili olarak çıkacak her türlü ihtilaflara tüketici
mahkemelerinde bakılır. Tüketici mahkemelerinin yargı çevresi, Hakimler ve
Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.
Tüketici mahkemeleri
nezdinde tüketiciler, tüketici örgütleri ve Bakanlıkça açılacak davalar her
türlü resim ve harçtan muaftır. Tüketici örgütlerince açılacak davalarda
bilirkişi ücretleri, 29 uncu maddeye göre kaydedilen özel ödenekten Bakanlıkça
karşılanır. Davanın, davalı aleyhine sonuçlanması durumunda, bilirkişi ücreti
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre
davalıdan tahsil olunarak 29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye özel
gelir kaydedilir. Tüketici mahkemelerinde görülecek davalar Hukuk Usulü
Muhakemeleri Kanununun Yedinci Babı, Dördüncü Faslı hükümlerine göre yürütülür.
Tüketici davaları
tüketicinin ikametgahı mahkemesinde de açılabilir.
Bakanlık ve tüketici
örgütleri münferit tüketici sorunu olmayan ve genel olarak tüketicileri
ilgilendiren hallerde bu Kanunun ihlali nedeniyle kanuna aykırı durumun ortadan
kaldırılması amacıyla tüketici mahkemelerinde dava açabilirler.
Gerekli hallerde
tüketici mahkemeleri ihlalin tedbiren durdurulmasına karar verebilir. Tüketici
Mahkemesince uygun görülen tedbir kararları, masrafı daha sonra haksız çıkan
taraftan alınmak ve 29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye özel gelir
kaydedilmek üzere, ülke düzeyinde yayınlanan gazetelerden birinde Basın İlan
Kurumunca ve ayrıca varsa davanın açıldığı yerde yayınlanan mahalli bir
gazetede derhal il?n edilir.
Kanuna aykırı
durumun ortadan kaldırılmasına yönelik Tüketici Mahkemesi kararları ise masrafı
davalıdan alınmak üzere aynı yöntemle derhal il?n edilir.
Üretimin satışın
durdurulması ve malın toplatılması
Madde 24- Satışa
sunulan bir seri malın ayıplı olması durumunda Bakanlık, tüketiciler veya
tüketici örgütleri, ayıplı seri malın üretiminin ve satışının durdurulması ve
satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması için dava açabilir.
Satışa sunulan bir
seri malın ayıplı olduğunun mahkeme kararı ile tespit edilmesi halinde, malın
satışı geçici olarak durdurulur. Mahkeme kararının tebliğ tarihinden itibaren
en geç üç ay içinde malın ayıbının ortadan kaldırılması için üretici-imalatçı
ve/veya ithalatçı firma uyarılır. Malın ayıbının ortadan kalkmasının imk?nsız olması halinde
mal, üretici-imalatçı ve/veya ithalatçı tarafından toplanır veya toplattırılır.
Toplatılan mallar taşıdıkları risklere göre kısmen veya tamamen imha edilir
veya ettirilir.
Satışa sunulan bir
seri malın, tüketicinin güvenliğini tehlikeye sokan ayıp taşıması durumunda,
4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına
Dair Kanun hükümleri saklıdır.
Ayıplı malları satın
alan tüketicilerin uğradıkları madd? ve manev? zararlar nedeniyle
dava açma hakları saklıdır.
4 üncü maddenin
altıncı fıkrası hükümlerine t?bi bir seri ayıplı
malın satışa arz edilmesi durumunda bu madde hükümleri uygulanmaz.
Olduklarından farklı
görünen mallar
Madde 24/A- Gıda
ürünü olmamalarına rağmen, sahip oldukları şekil, koku, görünüm, ambalaj,
etiket, hacim veya boyutları nedeniyle olduklarından farklı görünen ve bu
sebeple de tüketiciler tarafından gıda ürünleriyle karıştırılarak tüketicilerin
sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atan malların üretilmesi, pazarlanması,
ithalatı ve ihracatı yasaktır.
Mal piyasaya
sürülmüşse, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve
Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.
Olduğundan farklı
görünen malı satın alan tüketicilerin uğradıkları maddi ve manevi zararlar
nedeniyle dava açma hakları saklıdır.
Cezalar
Madde 25-6 ncı
maddenin yedinci fıkrası uyarınca, Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara
aykırılığı tespit edilen her bir sözleşme için 50.000.000 lira para cezası
uygulanır.
4 üncü maddenin
yedinci fıkrasında, 5 inci maddede, 6 ncı maddenin altıncı fıkrasında, 6/A
maddesinde, 6/B, 6/C maddeleri uyarınca Bakanlıkça belirlenen usul ve
esaslarda, 7 nci maddenin beşinci fıkrasında, 9 uncu maddede, 9/A maddesinde,
10 uncu maddede, 10/A maddesinde, 11/A maddesinin ikinci ve dördüncü
fıkralarına, 12, 13, 14, 15 ve 27 nci maddelerde belirtilen yükümlülüklere
aykırı hareket edenler hakkında 100.000.000 lira para cezası uygulanır.
7 nci maddenin
dördüncü ve altıncı fıkraları ile 8 inci maddede belirtilen yükümlülüklere
aykırı hareket edenler hakkında 250.000.000 lira para cezası uygulanır.
20 nci maddenin
ikinci fıkrası uyarınca Bakanlıkça tespit ve il?n olunan usul ve
esaslara aykırılığa 500.000.000 lira para cezası uygulanır. Aykırılık ülke
düzeyinde yayın yapan radyo ve televizyonlarca gerçekleştirilmişse cezanın on
katı uygulanır.
18 inci maddeye
aykırı hareket eden üretici-imalatçı ve ithalatçı hakkında 1.000.000.000 lira
para cezası, satıcı-sağlayıcı hakkında ise bu cezanın beşte biri uygulanır.
19 uncu maddenin
birinci fıkrasına aykırı hareket edenler hakkında 2.000.000.000 lira para
cezası uygulanır.
11 inci maddeye
aykırı hareket edenler hakkında 5.000.000.000 lira para cezası uygulanır.
Aykırılık ülke düzeyinde yayım yapan süreli yayın ile gerçekleşmişse cezanın
yirmi katı uygulanır. Bakanlık, ayrıca süreli yayın kuruluşundan kampanyanın ve
kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve il?nın durdurulmasını
ister. Bu isteğe rağmen aykırılığın devamı halinde, reklam ve il?nın durdurma zorunluluğunun
doğduğu tarihten itibaren her sayı- gün için 100.000.000.000 lira para cezası
uygulanır. Bakanlık, kampanyanın ve kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve il?nın durdurulması
talebi ile Tüketici Mahkemesine başvurur.
16 ncı maddeye
aykırı hareket edenler hakkında üç aya kadar tedbiren durdurma ve/veya durdurma
ve/veya düzeltme ve/veya 3.500.000.000 lira para cezası uygulanır. Reklam
Kurulu, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilir.
16 ncı maddeye aykırılık, ülke düzeyinde yayın yapan yazılı, sözlü, görsel ve
sair araçlar ile gerçekleşmiş ise, para cezası on katı olarak uygulanır.
7 nci maddenin
yedinci ve sekizinci fıkralarına aykırı hareket edenlere, kampanya konusu mal
veya hizmetin fatura bedeli oranında para cezası uygulanır. Kampanyayı
düzenleyen, tüketici kampanyadan ayrıldığında, para iadesinde bulunursa bu ceza
uygulanmaz.
7 nci maddenin
ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere, 7 nci madde hükümlerine uygun
kampanya düzenlemeleri için bir hafta süre tanınır. Bu sürenin bitiminde
aykırılığın devam ettiğinin tespiti halinde, bu hükme aykırı hareket edenlerle
24 ve 24/A maddelerinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere
50.000.000.000 lira para cezası uygulanır.
Yukarıdaki
fıkralarda belirtilen para cezaları, fiilin bir yıl içerisinde tekrarı halinde
iki misli olarak uygulanır. Para cezaları her yıl başında 765 sayılı Türk Ceza
Kanununun ek 2 nci madde hükümleri uyarınca artırılır.
Bu Kanunda yazılı
fiiller hakkında diğer kanunlarda da para cezası öngörülmüşse ağır olan ceza
uygulanır.
Cezalarda yetki,
itiraz ve zamanaşımı
Madde 26- 25 inci
maddenin bir, dört, yedi, sekiz, dokuz ve onuncu fıkralarındaki cezalar
Bakanlık tarafından, diğer fıkralarındaki cezalar o yerin mülki amiri
tarafından uygulanır.
Bu Kanunda
düzenlenen her türlü para cezası, idari niteliktedir. Bu cezalara karşı tebliğ
tarihinden itibaren en geç yedi gün içerisinde yetkili idare mahkemesine itiraz
edilebilir. İtiraz, idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz.
25 inci maddeye göre
verilen para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre tahsil olunur.
Bu Kanunda
düzenlenen idari para cezalarının verilmesine ilişkin ceza zamanaşımı süresi
bir yıldır. Zamanaşımı süresi, bu Kanun hükümlerine aykırı fiilin işlendiği
tarihte başlar.
Sürekli veya
tekrarlanan ihlaller söz konusu ise süre, ihlalin sona erdiği ya da en son
tekrarlandığı günden itibaren başlar. Karar aleyhine yargı yoluna başvurulmuş
olması tahsil zamanaşımını keser.
Cezalar, cezayı
vermeye yetkili merci tarafından yedi gün içerisinde ilgilinin mensup olduğu
meslek kuruluşuna bildirilir.
BEŞİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
Denetim
Madde 27- Bu Kanunun
uygulamasında, Bakanlık müfettişleri ve kontrolörleri ile Bakanlıkça ve
belediyelerce görevlendirilecek personel; fabrika, mağaza, dükkan, ticarethane,
depo, ambar gibi her türlü mal konulan ve/veya satılan veya hizmet sunulan
yerlerde denetleme, inceleme ve araştırma yapmaya yetkilidirler.
Bu Kanunun kapsamına
giren hususlarda yetkili ve görevli kişi ve kuruluşlara her türlü bilgi ve
belgelerin doğru olarak gösterilmesi ve asıl ve onaylı kopyalarının verilmesi
zorunludur.
Laboratuar
Madde 28- Bakanlık
ilaç, müstahzar, kozmetik ve gıda maddeleri analizleri hariç olmak üzere, bu
Kanunun uygulanması için resmi ve özel kuruluşların kurulu bulunan
laboratuvarlarından yararlanabilir.
Bakanlıkça yapılan
denetimler sırasında alınan numunelerin test ve muayeneleri resmi veya özel
kuruluş laboratuvarlarında yaptırılabilir. Test ve muayene ücretleri 29 uncu
maddedeki özel ödenekten karşılanır. Test ve muayene sonuçlarının ilgili
standarda veya teknik düzenlemeye aykırı çıkması halinde buna ilişkin tüm
giderler üretici veya ithalatçı tarafından ödenir. Bu giderler, 6183 sayılı
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Tahsil olunan test ve muayene ücretleri 29 uncu maddede düzenlenen esaslara
göre bütçeye özel gelir kaydedilir.
Ödenek
Madde 29- Tüketici
Konseyi, tüketici sorunları hakem heyetleri ve Reklam Kurulunun kuruluş ve
çalışmalarına ilişkin masraflar, tüketici dernekleri ve bunların üst
kuruluşlarına yapılacak maddi yardımlar, Bakanlığın tüketicinin korunması
amacına yönelik masrafları, sair harcamalar ve usul ve esasları Maliye
Bakanlığının uygun görüşü üzerine Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca tespit
edilecek miktarlarda personele yapılacak ek ödemede;
a) Bakanlık
bütçesine konulacak ödenekten,
b) Yeni kurulacak
olan anonim ve limited şirket statüsündeki tüm ortaklıkların sermayelerinin ve
sermaye artırımı halinde, artan kısmın binde biri nispetinde yapılacak
ödemelerden karşılanır.
(b) bendinde
belirtilen gelirler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası veya muhabiri olan T.C.
Ziraat Bankası nezdinde açılacak hesapta toplanır. Bu hesapta toplanan
tutarların yüzde altmışı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğü
hesabına, yüzde kırkı Rekabet Kurumu hesabına her ay sonunda aktarılır.
Merkez Saymanlık
Müdürlüğü hesabına aktarılan tutarlar bir yandan bütçeye özel gelir, diğer
yandan Maliye Bakanlığınca, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bütçesinde mevcut veya
yeni açılacak tertiplere özel ödenek kaydedilir.
Bakanlık bütçesine
özel ödenek olarak kaydedilen tutarlardan bir kısmı; en az beş yıldır
faaliyette bulunan ticari, siyasi ve idari kuruluşlardan bağımsız tüketici
dernekleri ile bunların üst kuruluşlarının yapacağı faaliyetleri içeren
projelerin desteklenmesinde kullanılır. Bu hesaptan, tüketici dernekleri ve
bunların üst kuruluşlarının yönetim ve denetim kurullarında görev alanlara
huzur hakkı ve maaş adı altında herhangi bir ödeme yapılamaz. Bu hesaptan
yararlanacak tüketici dernekleri ve bunların üst kuruluşlarının taşıyacağı
diğer kriterler, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığının birlikte
hazırlayacağı bir yönetmelikle düzenlenir.
Bu suretle özel
ödenek kaydedilen miktarlardan yılı içerisinde harcanmayan tutarları ertesi yıl
bütçesine devren özel gelir ve özel ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir.
Diğer hükümler
Madde 30- Bu Kanunda
hüküm bulunmayan hallerde genel hükümler uygulanır.
Yönetmelikler ve
diğer düzenlemeler
Madde 31- Bu Kanunda
öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde
ilgili kamu kuruluşları, mesleki üst kuruluşlar ve tüketici örgütlerinin
görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılır. Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasıyla
ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli tedbirleri almaya ve düzenlemeleri
yapmaya yetkilidir.
Kaldırılan hükümler
Madde 32-3489 sayılı
Pazarlıksız Satış Mecburiyetine Dair Kanun, 632 sayılı İthal veya Yurt İçinde
İmal Edilen Taşıt Araçları, Motor, Makina Alet ve Cihazların Tanıtmalık ile
Birlikte Satışı Hakkında Kanun, 3003 sayılı Endüstriyel Mamulatın Maliyet ve
Satış Fiyatlarının Kontrolü ve Tespiti Hakkında Kanun yürürlükten
kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1- Bu
Kanunun yayımından önce borçlunun temerrüdü nedeniyle ödenmeyerek icra takibi
aşamasına gelen veya icra takibine konu edilen kredi kartı borçları, temerrüt
tarihindeki ana paraya, yıllık yüzde elliyi geçmemek üzere gecikme faizi
uygulanmak suretiyle oniki eşit taksitte ödenir.
Kredi kartı borçları
nedeniyle gerçekleştirilen her türlü takip, yukarıda yer alan hükme göre ilk
taksidin ödenmesiyle durur ve son taksidin ödenmesiyle birlikte tüm
sonuçlarıyla ortadan kalkar.
Bu madde hükümleri,
tüketicinin kredi verene, Kanunun yayımı tarihinden itibaren otuz gün içinde
yazılı müracaat etmesi halinde uygulanır.
Yürürlük
Madde 33- Bu
Kanunun; 29 ncı maddesi ile geçici 1 inci maddesi yayımı tarihinde, diğer
maddeleri ise yayımı tarihinden itibaren üç ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 34- Bu Kanun
hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.